“چغچغه‌زنی” سوز ساز غم‌انگیز عزای حسینی مردم انجدان+تصاویر

به نقل از تسنیم، روستای انجدان از روستاهای هدف گردشگری استان مرکزی است که هر روزه مقصد تعداد زیادی از گردشگران استانی است و در ماه محرم مراسم‌های بسیاری در این روستا اجرا می‌شود که تعزیه، چغچغه‌زنی و نیز سینه‌زنی عزاداران حسینی از جمله انها است.

علت تمایز محرم در روستای هدف گردشگری انجدان با دیگرمناطق علاوه برپر شور بودن آن، آئین خاصی است که تنها در این محل برگزار می شود و برای سوگواران جذابیت خاصی دارد و این رسم خاص “چغچغه‌زنی “نام دارد.

چغچغه‌زنی انجدانی‌ها

آئین معنوی چغچغه‌زنی یکی از رسوم دیرین مردم روستای انجدان است که در عزاداری ماه محرم برگزار می شود و قدمت این مراسم کهن به دوره تیموری و صفویه می رسد و مردم عزادار این روستا در روزهای نهم و یازدهم محرم اجرا می‌شود.

در روزیازدهم محرم مردم محله بالا انجدان با آیین های سوگ و عزا به سمت محله پایین حرکت می کنند و در حالی که ابزاری چوبی و خراطی شده به نام جغجغه را در دست دارند با نوایی موزون به جای کوبیدن بر سینه، آن را به هم می کوبند.

در این مراسم یک مرشد و رهبر است که نوحه های اصیل و خاصی را قرائت می کند و مردم در پاسخ به نوحه ها با اشک و مویه جغجغه می زنند.

تاریخ چغچغه‌زنی

بنابر تعریف محلیان هنگامی که واقعه کربلا اتفاق افتاد و خبر شهادت امام شیعیان و یارانش به گوش شیعیان رسید، مردم از شنیدن این خبر بسیار سوگوارگشته و سنگ برسر زدند.

با گذشت زمان سنگ بر سر زدن در این نوع سوگواری مبدل به زدن دو قطعه چوب به هم شد هر فرد برای خود دو قطعه چوب طوری تراش می‌داد که به راحتی دردست گرفته شود و همان صدای سنگ زدن را بدهد و با به هم زدن آنها یاد و عزای سید الشهدا(ع) را به‌جا می‌آورند.

روستای انجدان دارای 2 محله، شامل محله بالا و پایین و یا به عبارت دیکر محله اولیاء و سفلی است که در روز نهم محرم و همزمان با تاسوعای حسینی ساکنان محله پایین با سوگواری و سینه زنی به سمت محله بالا حرکت کرده و در مسیر شروع به نواختن آلات چغچغه می‌کنند.

در واقع نواختن چغچغه در آداب و رسوم مذهبی مردم روستای انجدان همان مویه و زاری برای امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) است و صدای این ابزار نوعی بیان ارادت به پیشگاه مقدس امام حسین(ع) به شمار می‌رود.

آداب و رسوم برگزاری چغچغه‌زنی در انجدان

صبح روز نهم محرم گروهی از جلوی حسینیه شهدای انجدان حرکت کرده وکوچه به کوچه و محله به محله به سمت حسینیه دیلم آباد حرکت می کند و در مسیر سینه‌زنی، زنجیرزنی، نوحه‌خوانی و چغچغه‌زنی می‌کنند و این اعمال با ریتم خاصی اجرا می شود و همراه با نوای تک خوان چغچغه‌ها را یک بارخم شده و جلوی زانو می‌زنند و یک بار بلند شده و بالای سر به هم می‌زنند.

گاهی هم بانوای تک خوان چغچغه‌ها را دوبار در پایین و دوبار در بالای سر به هم می‌زنند و تا هنگام اذان ظهر تمام محله‌های روستا را طی می‌کنند.

از جمله لوازم مهم برگزاری این مراسم ابزاری از جنس چوب و خراطی شده به نام جغجغه است که در انگشتان دست قرار گرفته و با نوای موزونی که ایجاد می‌کند مردم به عزاداری و گریه بر سالار شهیدان می‌پردازند.

در این مراسم شخصی که پیرترین فرد در روستا است به عنوان رهبر جلوتر از همه قرار می‌گیرد و به نوحه خوانی و مرثیه سرایی در سوگ سید و سالار شهیدان می‌پردازد و شرکت کنندگان در مراسم پاسخ را با نوختن جغجغه‌های بر دست و نواختن آهنگ موزون ماتم وار با اشک و آه خود با نوای حزن و اندوه شهادت جانسوز سید و سالار شهیدان همراه می‌شوند.

ثبت چغچغه‌زنی در فهرست میراث معنوی

مدیرکل میراث فرهنگی استان مرکزی با اشاره به تنوع فرهنگی در این استان به خبرنگار تسنیم گفت: به جا آوردن مناسک عزای حسینی در جای جای استان مرکزی به شیوه های خاص و منحصر به فرد، مشارکت حد اکثری مردم روستا ها و شهر ها در اجرای آن‌ها و آئین‌هایی بر گرفته از فرهنگ بومی مناطق استان محرم را در استان مرکزی بسیار بی‌بدیل کرده است.

سیدمحمد حسینی افزود: این امر سبب شده آثار معنوی مثل مراسم چغچغه‌زنی روستای انجدان در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت برسد.

به گزارش تسنیم این آئین معنوی همزمان با نهم محرم سالروز شهادت قمربنی هاشم حضرت ابالفضل العباس(ع) در منطقه انجدان استان مرکزی با حضور مردم و مسافران عاشق سیدالشهدا با شکوه بسیاری برگزار شد.