پویش کتابخوانی در دبیرستان امام علی(ع) اراک

پویش کتابخوانی چگونه شکل گرفت؟
تنها راه تعالی یک ملت، از مسیر آگاهی می‌گذرد و مسیر آگاهی از کتابخوانی است. تاکید رهبر معظم انقلاب درباره کتاب و کتابخوانی قابل تأمل است. خب! این دغدغه را بالاخره کِی و چه کسانی باید اجرایی کنند؟ ایشان در خصوص کتابخوانی در مدرسه می فرماید: « …در مدارس ساعتی برای کتابخوانی گذاشته شود، به نظرم فکر خوبی است. این را باید حتما وزارت آموزش و پرورش بررسی کند… ساعت کتابخوانی بگذارند تا دانش آموزان با فرهنگ کتابخوانی آشنا بشوند» . بنده به عنوان یک معلم احساس می‌کنم وظیفه‌ی ماست تا در کلاس‌های درس امتیاز ویژه ای برای کتابخوانی قائل شویم.

در خصوص نحوه اجرای طرح در مدرسه توضیح بفرمایید.
بنده دبیر درس دین و زندگی هستم و هر هفته 2 ساعت از کلاس به درس من اختصاص دارد. در سال های اخیر با تغییر شیوه ارزشیابی، امکان مناسبی برای سوق دادن دانش آموزان به فعالیت‌های خارج از چهارچوبِ کتاب وجود دارد و هر دانش آموز بخشی از نمره مستمر خود را با کتابخوانی به دست می آورد.
در ابتدای سال راهبردهای تدریس و نمره دهی را به دانش اموزان می گویم. کتاب‌ها را معرفی می کنم. دانش آموزان دو ماه فرصت دارند برای تهیه کتاب و خواندن آن. در هفته های پایانی آذر و اردیبهشت، هر دانش آموز، 5 تا 10 دقیقه فرصت دارد تا در مقابل دانش آموزان صحبت کند و کتاب را روایت یا نقد کند. از این فعالیت دانش آموز جهت بالا بردن رسمیت فیلمبرداری می‌شود؛ این کارها باعث می شود دانش آموز علاوه بر کتاب خواندن در مهارت سخنوری و اعتماد به نفس نیز تقویت شود.

این کار به درس دانش آموزان آسیب نمی زند؟
ما تمام سر فصل‌های کتاب را جدی تدریس می‌کنیم و در حقیقت اصل کار کتابخوانی در خانه انجام می شود. ما در کلاس در هر جلسه دقایقی را تنها به معرفی کتاب و رفع ابهام اختصاص می دهیم و ساعت کمی در سال را برای ارزیابی دانش‌آموزان کتابخوان می‌گذاریم.

خیلی از مردم با خواندن کتاب مشکل دارند. شما برای جذب دانش آموزان به کتابخوانی مشکل ندارید؟
در ابتدای سال سخت است. وجود فضای مجازی، دانش آموزان را از کار کتابخوانی فراری می‌دهد. بخش زیادی از مردم واقعا با کتاب بیگانه هستند، در میان افراد باسواد نیز مطالعه خیلی جدّی نیست، در چنین فضایی فرهنگ‌سازی کار آسانی نیست، اما خوشبختانه در این چند سال شاهد هستم که دانش آموزان بعد از خواندن یکی دو کتاب، برای کتابخوانی راغب می شوند، حداقل این است که ذهنیت منفی گذشته‌شان در مورد کتابخوانی از بین می‌رود.

آیا دانش آموزان موظف به خواندن کتاب های خاصی هستند؟
با توجه به اهداف درس دین و زندگی، طیف گسترده‌ای از کتاب‌ها با محتوای خوب را معرفی می کنیم. دانش آموزان در انتخاب کتاب از میان این همه کتابِ خوب و فاخر آزاد هستند. کتاب‌های معرفی شده – از حیث قالب و موضوع – متنوع است. رمان، طنز، زندگی نامه، سفرنامه و…می خواهیم سطح سلیقه نازل نشود.

این طرح از چه سالی شروع شده و تاکنون چند کتاب خوانده شده است؟
این پویش از سال 94 با 70 دانش آموز شروع شد. یک طرح ساده و از دو کلاس درس بود و مجموعا 70 جلد کتاب خوانده شد. وقتی دیدم طرح موثر است در همه کلاس‌ها آن را گسترش دادم. در سال تحصیلی 96-95 تعداد 250 دانش آموز 750 جلد کتاب را خواندند و امسال به لطف خداوند 367 دانش آموز بیش از 1000 جلد کتاب را مطالعه کرده‌اند.

هزینه اجرای این طرح چه قدر است و از کجا تامین می شود؟
هزینه این طرح خیلی زیاد است(همراه با لبخند)! بیش از هزینه‌ی مادی، وقت و اراده ای است که دانش آموزان صرف می کنند.
در خصوص هزینه مادی این طرح، اگر میانگین قیمت هر کتاب ده هزار تومان باشد هزینه اجرای این طرح ده میلیون تومان خواهد بود. برای اجرای این طرح دست به سمت هیچ اداره‌ای دراز نکرده‌ایم. حتی مدیرانِ مدارسی را که در آنجا تدریس می کنم درگیر این کار نکرده‌ایم.
برای تهیه کتاب‌ها، اگر خانواده مشکلی مالی نداشته باشد که کتاب را می خرد و اگر در مضیقه باشد می‌تواند از کتابخانه عمومی امانت بگیرد و همین باعث آشتی دادن دانش آموزان با کتابخانه ی مدرسه و یا کتابخانه های عمومی شهر می شود.

واکنش خانواده ها به این طرح چیست؟
آنچه در جامعه ما جریان دارد این است که خانواده‌ها به فرزندانشان در زمانی که کودک هستند زیاد کتاب می خرند؛ اما وقتی بزرگ می شوند این اتفاق رو به سوی خاموشی می‌رود.
وقتی بچه ها به دبیرستان می آیند – پدر و مادر- اگر فرزندشان را در حال خواندن کتاب غیر درسی ببینند تعجب می کنند و بعضا دعوایشان نیز می‌کنند که متاسفانه این یکی از آثار کنکور و همچنین نهادینه نبودن فرهنگ کتابخوانی است.
آیا تا به حال همایشی برای دورهم جمع کردن بچه‌ها انجام شده است؟
بله. موسسه‌ی «فرهنگیان احیاگر طریق ولایت آفتاب» که یک موسسه مردم نهاد است -بنده نیز عضو کوچکی از این موسسه هستم- تصمیم گرفت تقدیری از دانش آموزانی که در این طرح کتاب خوانده‌اند داشته باشد که در اردیبهشت ماه این اتفاق محقق شد و کل هزینه‌ی آن 2میلیون تومان بود که بیشترِ هزینه آن که مربوط به جوایز بود توسط خیرین فرهنگی تقبل شد.

آیا این فعالیت آتش به اختیار است؟
به نظر من که یک معلم و فرهنگی هستم و در بخش های مختلف آموزش و پرورش خدمت کرده‌ام، حقیقتا در آموزش و پرورش برنامه ای برای کتابخوان کردن دانش آموزان نیست! با قاطعیت هم میگویم، اصلا نیست…. برنامه درسی ملی و نحوه اجرای آن، به هیچ وجه دانش آموزان را کتابخوان بار نمی آورد. دستگاه‌های فرهنگی دیگر و متولیان امر کتاب هم برنامه شان بهتر از آموزش و پرورش نیست و نتیجه هم در جامعه ملموس است. بنابر این وقتی دستگاه تعلیم و تربیت سمت و سویش کتابخوانی نیست با آن تعریفی که رهبر معظم انقلاب از فعالیت‌های «آتش به اختیار» معرفی کردند، کارهای افرادی مثل بنده آتش به اختیار معنا می‌شود.

برنامه‌تان برای آینده چیست؟
به نظر می رسد این برنامه باید به همین شیوه مردمی و آتش به اختیار باقی بماند. قصد داریم این طرح را با برخی از دوستان در سایر مدارس انجام دهیم تا انشاالله هم از نظر کمی و هم کیفی رشد و توسعه یابد.