نگاه دست دومی برخی اساتید به علوم انسانی/نسخه های غربی در همه جوامع پاسخگو نیست

به نقل از نسل فردا؛ تفاوت مبانی علوم انسانی در اکثر رشته ها با مبانی دینی و عدم لحاظ شدن اقتضائات بومی در آن و همچنین عدم ارتباط مستقیم بین بعضی رشته ها با مسائل تخصصی نظام که به ماهیت رشته ها بر می گردد اشکالات و موانع بسیاری را ایجاد کرده است.

متاسفانه علوم انسانی موجود در کشور ما ناکارآمدی خود را در عرصه تحلیل و تبیین مسائل اجتماعی و پیش بینی وضعیت آینده در حوزه های مختلف نشان داده است. یعنی نمی توانند به مسائل ما جواب دهند. به این دلیل که اصلاً نگاه بومی در این علوم انسانی وجود ندارد و فکر، فکری ترجمه ای است.

اینکه ما بریده از مسائل بومی خود و بدنه اجتماع هستیم یک لایه از موانع است. بُعد دیگر متاسفانه این است که بسیاری از مسئولین و مدیران جامعه ما هم به حوزه علوم انسانی توجه ندارند و اهمیت آن را درک نمی کنند.

رويکرد صحيح به تحول در علوم انساني برخاسته از مباني اسلامي است و بايد بر اساس شرايط زيست بومي و فرهنگي کشور خودمان باشد و به این معنا نیست که از تحقیقات غربیها استفاده نکنیم اما جامعه آماری متفاوت است.  باید نگاه ترویجی موجود به علوم غربی تغییر پیدا کند و مواردی را ترویج کنیم که با نگاه مکتب و معیار انقلاب همخوانی دارد.

ریشه این معضل اما به اینکه ما دانشگاه بومی نداریم برمی گردد. بعد از انقلاب درست است که اتفاقاتی افتاد و آموزش عالی کشور به سمت اسلامی شدن پیش رفت، اما ماهیت آن مخصوصا در علوم انسانی تغییر نکرد.اسلامی شدن دانشگاه ها باید از نظر محتوایی و در گام اول در علوم انسانی اتفاق بیفتد.

اسلامی شدن دانشگاه ها اصطلاحی بود که از سالهای اول پس از انقلاب اسلامی مطرح شد و از سال ۸۹ با ابلاغ سند اسلامی شدن دانشگاه ها جدی تر دنبال شد، اما متأسفانه این سند در مرحله اجرا هنوز هم ناکام مانده است.

در همین زمینه نسل فردا گفتگویی با حجت الاسلام دکتر مهدی ایمانی مقدم مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه های استان مرکزی، عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه اراک و استاد حوزه و دانشگاه ترتیب داده است که بخش هایی از آن را در ادامه می خوانید.

نگاه برخی اساتید به علوم انسانی دست دومی است

ایمانی مقدم با اشاره به جایگاه علوم انسانی در کشور گفت: یکی از آسیب هایی که ما در دانشگاه های کشور داریم و متأسفانه نشانه عقب افتادگی علمی است، عدم اهتمام واقعی به جایگاه علوم انسانی است، از جهت ظاهر بله ساختمان دارند، هیئت علمی جذب می کنند، توسعه رشته دارند اما جالب است که بنده در جلسات مختلف شنیده ام که اساتید برخی رشته های دانشگاهی فنی، علوم پایه و تجربی نگاهشان به علوم انسانی یک نگاه دست دومی است، اتفاقاٌ در کشورهای پیشرفته رشته های علوم انسانی در اولویت توجه هستند و اصلاً نشانه پیشرفت یا عدم پیشرفت این است که چقدر در علوم انسانی اهتمام دارند.

نسخه های علوم انسانی غربی در همه جوامع پاسخگو نیست

عضو هیئت‌علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه اراک با اشاره به ناکارآمدی نسخه‌های علوم انسانی غربی افزود: یک مغلطه‌ای می‌شود بین علوم انسانی و علوم تجربی و این مغلطه را تا حل نکنیم علوم انسانی ما جایگاه خودش را پیدا نمی‌کند. در علوم تجربی در فلان ایالات آمریکا چند مورد و حتی حیوانات را آزمایش می‌کنند و یک نتیجه به دست می‌آورند و برای کل جهان نسخه می‌نویسند، اما در علوم انسانی افراد باهم متفاوت‌اند، فلذا نسخه‌ای که در فلان کشور جواب می‌دهد لزوماً در کشورهای دیگر پاسخگو نیست، این است که علوم انسانی ما را ناکارآمد کرده است و باعث بی‌اعتمادی متخصصین سایر رشته‌ها به علوم انسانی شده است و اکثر فارغ‌التحصیلان علوم انسانی بیکارند، چون نمی‌توانند مشکلی را حل کنند؛ مجموعه‌ای از تئوری‌ها را خوانده‌اند که برای کشورهای دیگر جواب می‌دهد.

وی در ادامه گفت: علوم انسانی ما تا وقتی‌ که ذلیلانه، افتخارش را در فراگیری تئوری‌های غیربومی در علوم انسانی صرف کند نمی‌تواند راهبری مؤثری در فضای علمی کشور داشته باشد. لذا شرط ارتقای کشوری این است که علوم انسانی بومی شود و از منظر اقتضائات بومی و باورهای دینی به آن نگریسته شود.

برخی فکر می‌کنند مسئله اسلامی شدن نوعی اهانت به دانشگاه است

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان مرکزی مفهوم اسلامی شدن دانشگاه را بسیار عمیق عنوان کرد و افزود: برخی فکر می‌کنند مسئله اسلامی شدن نوعی اهانت به دانشگاه است، اسلام تعاریف و مصداق‌هایی دارد و مراد ما از اسلام خیلی عمیق‌تر از این‌هاست و وقتی گفته می‌شود اسلامی شدن دانشگاه‌ها، یعنی  کارآمدی علوم؛ متأسفانه افتخار ما این است که در فلان روزنامه و ژورنال خارجی مقاله چاپ می‌کنیم، البته استاد ما مقصر نیست، اگر این کار را انجام ندهد ارتقاء نمی‌گیرد؛ تا این ذهنیت باشد هیچ‌گاه پیشرفت نمی‌کنیم و اسلامی هم نمی‌شویم ولو مسجدمان خیلی آباد باشد.

اگر علم ما در خدمت کشور نیست پس اسلامی نیست

ایمانی مقدم خاطر نشان کرد:باید دید علم ما در خدمت صنعت و تولید کشور هست یا نیست، اگر نیست پس اسلامی نیست. در تئوری‌های مدیریت دانشگاه واقعاً نگاه توحیدی جاری است یا نه، آیا علوم پایه ما با نگاه توحیدی به کشف هستی مشغول است، علوم انسانی ما آیا انسان را از نگاه خلیفه ا… تعریف و معرفی می‌کند، آیا در گفتگوها و مناظرات علمی و تخصصی اخلاق رعایت می‌شود یا خیر، دانشجوی ما از زمانی که وارد دانشگاه می‌شود تا زمان فارغ‌التحصیلی، مبانی اعتقادی و انقلابی‌اش تقویت‌شده یا تضعیف‌شده، پس یک جای کار ایراد دارد؛ مراد از اسلامی شدن توجه به این نکات ظریف است.