قاعده بازی در مناظره های انتخاباتی

بدون تردید جذاب ترین و پرمخاطب ترین بخش در تبلیغات رسانه ای نامزدهای انتخاباتی در همه جای جهان، مناظره های انتخاباتی است. اما به راستی ریشه این جذابیت از کجا می آید؟ آیا بخشی از این جذابیت ناشی از نگاه به مناظره به مثابه یک بازی و مسابقه رو در رو نیست؟ در دنیای مدرن امروز بازی ها و مسابقات در حوزه های گوناگون ورزشی، فرهنگی، اجتماعی و… سرمنشأ تولید هیجان و خلق جذابیت بوده است.

نگاه ها گاه در سرتاسر جهان به یک مکان خاص معطوف می شود. به عنوان مثال طبق برآوردها برخی رویدادهای ورزشی همچون فینال جام جهانی فوتبال، مسابقه فینال دو صد متر المپیک، ال کلاسیکو(بازی سنتی بارسلونا-رئال مادرید) یا فینال تنیس گرند اسلم، مخاطب میلیاردی در سرتاسر جهان دارد.

در دنیای سیاست کم نبوده است رویدادهایی همچون مناظره های انتخاباتی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که مخاطبین گسترده ای را در سرتاسر جهان به خود جلب می کند. هیجان مسابقه و بازی در یک رویارویی تن به تن در بازی عرصه سیاست نیز وارد شده است.

اما پرسش اصلی آن است که قاعده بازی در مناظره های انتخاباتی چیست؟ برنده و پیروز این بازی چگونه تعیین می شود؟ طبیعی است در اینجا نمی شود همچون فوتبال گل ها، همچون تنیس ست ها و همچون کشتی امتیازها را برشمرد تا پیروز را تعیین کرد. پس برنده این مسابقه کیست؟

برخی بر این باورند که اساساً امکان تعیین برنده به معنای عام کلمه وجود ندارد. در نبرد استدلال ها و برهان ها، علائق و احساسات در این بازی هیجانی نقش ایفا می کند. اینکه شما طرفدار چه کسی هستید، در تعیین برنده از سوی شما کاملا مدخلیت دارد. طرفدار یک نامزد بر اساس خطاهای ادراکی همچون ادراک گزینشی، همواره دیدگاه ها و بیان های نامزد مورد قبول خود را جذاب و اظهارات رقیب را بی معنا بر می شمرد. به نوعی در این بازی برنده پیش از آغاز مناظره تعیین می شود.

جماعت دیگر چنین می اندیشند که برنده مناظره را رسانه ها بعد از مناظره با ایجاد فضای رسانه ای که خلق و بازتولید می کنند، تعیین می کنند. در این تفکر، برنده در انتهای بازی مشخص نمی شود بلکه طرفین باید صبر پیشه کنند تا بییند رسانه های طرفدارشان چه می کنند؟! اگر رسانه های پشتیبان آنها بتوانند افکار عمومی را اقناع و مجاب به پیروزی کنند، آنها پیروز مناظره خواهند بود. در اینجا جنگ رسانه ای بعد مناظره ها برنده را تعیین خواهد کرد.

گروه دیگر براین باورند که برنده مناظره، برنده انتخابات است. بنابراین نتیجه مناظره در روز انتخابات مشخص می شود. نظر به اهمیت بی بدیل مناظره ها در جلب افکار عمومی، کسی که توانسته آرای بیشتری کسب کند، طبعاً پیروز مناظره بوده است.

تاکتیک های مختلفی همچون بیان جملات ماندگار، احساسی و هیجانی و خاطره انگیز تنها می تواند نشانه هایی باشد که بعدها از سوی تحلیل گران به عنوان نشانه های پیروزی یاد شود. چنین تحلیل های پسینی چندان راهگشا نخواهد بود.

فارغ از آنکه قاعده اصلی تعیین برنده در مناظره های انتخاباتی به مثابه یک بازی چیست، چیزی که بعد از مناظره های انتخاباتی می بینیم آن است که رسانه های پشتیبان هر نامزد با برگزاری نظرسنجی های فوری و جالب! در اسرع وقت پیروزی نامزد مورد علاقه شان را اعلام می کنند. اما شاید معیارهای دیگری برای برنده شدن در این مناظره ها وجود داشته باشد…

یادداشت از اسحاق سلطانی